کلاس‌ها قادر به ساختن نویسنده نیستند

 علی نعیمی: همواره بر سر اینکه داستان‌نویسی و نویسندگی هنری است ذاتی یا فن و مهارتی قابل آموزش، اختلاف‌هایی وجود داشته است.

عده‌ای معتقدند نوشتن قریحه‌ای ذاتی می‌طلبد و نمی‌توان کسی را آموزش داد تا نویسنده شود اما در مقابل این نظریه کارگاه‌هایی هر روز در سرتاسر نقاط کشور برپا می‌شود و گاهی می‌بینیم که این کارگاه‌ها و ورک‌شاپ‌ها خروجی‌های قابل قبولی دارند و استعدادهای جدیدی به ادبیات معاصر معرفی می‌کنند. ۹ مهر سالروز تولد یکی از نویسندگانی است که کارگاه‌های داستانش محل تولد بسیاری از همین استعدادهای ادبی بوده است. امیرحسن چهلتن در عین حال که معتقد است نوشتن امری درونی است، سال‌هاست به تدریس این هنر نیز مشغول است. او درباره انگیزه و هدف خود از برگزاری این کارگاه‌ها در این سال‌ها می‌گوید: این کارگاه‌ها نوعی ارتباط است. من به‌عنوان معلم سر این کلاس‌ها می‌روم، در هر دوره با حدود ۳۰ جوان که عشق نوشتن دارند روبه‌رو می‌شوم و چنین ارتباطی برای من که کارم نوشتن است بسیار جذاب است. من اصولا معلم بودن را دوست دارم و اینکه می‌بینم نتیجه کارم با توفیق نسبی همراه است بسیار شاد می‌شوم. این نویسنده رمز موفقیت هنرجویان را در استعداد ذاتی آنها می‌داند و می‌گوید: فکر می‌کنم ۹۹ درصد توانایی نوشتن یا ذاتی است یا باید به شکل فردی کسب شود. من اعتقاد ندارم در این کلاس‌ها بتوان از افرادی که مایه نوشتن ندارند نویسنده ساخت. ۹۹ درصد به خودشان بستگی دارد و آدمی مانند من فقط می‌تواند تجربه‌های خود را در اختیار آنها بگذارد و برخی راه‌ها را کمی کوتاه کند؛ وگرنه این کلاس‌ها قادر به نویسنده ساختن نیستند؛ مگر اینکه طرف مایه این کار را داشته باشد و با راهنمایی‌های معلم بتواند استعداد خود را شکوفا کند. یکی از اتفاق‌های خوبی که این روزها شاهد آن هستیم ترجمه آثار معاصر ادبیات ایران به زبان‌های دیگر است. امیرحسن چهلتن کارنامه پرباری در ترجمه آثارش دارد و یکی از معدود نویسندگان ایرانی است که داستان‌هایش به زبان‌های گوناگونی از جمله آلمانی، ایتالیایی، فرانسوی، ترکی، سوئدی، چینی و… ترجمه شده‌ است. این نویسنده و روزنامه‌نگار درباره بازخوردهایی که تاکنون از ترجمه آثارش گرفته، می‌گوید: برای من ترجمه آثارم فوق‌العاده اهمیت دارد و اتفاق‌های خوبی را برای آثارم به‌ویژه در ترجمه‌هایی که به زبان آلمانی است رقم زده که مانند آن در کشور خودم اتفاق نیفتاده است. به‌طور مثال کتاب «خوشنویس اصفهان» در مدت ۲ ماه به ۳ چاپ رسید و ۱۰هزار نسخه آن فروش رفت و این چیزی است که تا به حال در کشور خودم برایم رخ نداده است. گاهی اوقات فکر می‌کنم اگر کارهای من در خارج امکان ترجمه و انتشار نداشت با محدودیت‌هایی که در کشور خودم برایم درست می‌کنند، ممکن بود به جنون کشیده شوم. وقتی با حرفه آدم بازی می‌کنند انگار با جان آدم بازی می‌کنند و از طرف دیگر وقتی کسی را که حرفه‌اش نوشتن است، محدود می‌کنند خانواده او را در تنگنا قرار می‌دهند چون نویسنده از این راه ارتزاق می‌کند. من نویسنده هستم، کارم نوشتن است و کار دیگری هم بلد نیستم. حرفه من نوشتن است. وقتی انتشار آثار من نویسنده با محدودیت و محرومیت روبه‌رو می‌شود انگار که کرکره مغازه نجاری را کشیده‌اند پایین یا در مطب دکتری را بسته‌اند. وقتی دقیق‌تر به پدیده ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های دیگر نگاه می‌کنیم متوجه برخی مشکلات در این حوزه نیز می‌شویم. حجم بسیاری از آثار ادبی فاخر ایران را آثاری تشکیل می‌دهند که بومی‌اند و برخی معتقدند این بومی‌نویسی گاهی اوقات به ضرر ادبیات ما تمام می‌شود چراکه چنین آثاری به‌راحتی قابل‌ترجمه نیستند. امیرحسن چهلتن در این باره می‌گوید: من بارها درباره این موضوع صحبت کرده‌ام و این مسئله که چرا ادبیات ما جهانی نمی‌شود بحث مهمی است و مجالش در این گفت‌وگوی کوتاه نیست. موانع بسیاری بر سر این راه وجود دارد که بخشی از آن به ناتوانی نویسنده ایرانی مربوط می‌شود و بخشی از آن هم به موانعی برمی‌گردد که بر سر راه این ادبیات ایجاد می‌شود. گفتنی است امیرحسن چهلتن نویسنده و روزنامه‌نگاری است که داستان‌هایش به زبان‌های زیادی ترجمه شده‌اند. همچنین وی از نویسندگانی است که تجربه شرکت در جنگ تحمیلی را دارد و از دل همین تجربه زیستی چندین داستان زاده شد که «مونس، مادر اسفندیار» یکی از آنهاست. چهلتن برنده بورس پارلمانی بین‌المللی نویسندگان است و مدتی نیز به دعوت دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لس‌آنجلس اقامت داشته و در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خود نامزد جوایز معتبری مانند گلشیری و جایزه کتاب سال بوده است. از ویژگی‌های اصلی آثار چهلتن می‌توان به تلاش برای روایت داستان در بستری تاریخی به‌ویژه تاریخ معاصر و نمایش تاثیر اتفاق‌های تاریخی بر زندگی شخصی و عاطفی شخصیت‌های داستان و برجسته بودن نقش زن در ساختار روایت اشاره کرد. برخی از آثار او عبارتند از «سپیده‌دم ایرانی»، «عشق و بانوی ناتمام»، «تریلوژی تهران»، «مهر گیاه»، «تالار آینه» و «چند واقعیت باورنکردنی». چهلتن درباره آخرین وضعیت چاپ و تجدیدچاپ آثارش می‌گوید: از سال ۸۴ به این طرف ۱۳ سال است که ۵، ۶ کتاب نوشته‌ و برای هیچ‌کدام مجوز دریافت نکرده‌ام و بدتر از آن دو کار پیشین من است که بارها چاپ شده اما آنها هم چاپ نمی‌شوند. در دوره احمدی‌نژاد تمام مجوزهای کارهای پیشین من لغو شد اما در دولت روحانی به برخی از آنها مجوز دادند. به طور کلی وضعیت چاپ و تجدیدچاپ آثارم چندان مطلوب نیست.